Met Stad en Ziel Podcast

Aflevering 10 Met Stad en Ziel - Dennis Laing (BPD) en Henny Huiskamp (gemeente Enschede)

February 17, 2022 De Stadsbeweging
Met Stad en Ziel Podcast
Aflevering 10 Met Stad en Ziel - Dennis Laing (BPD) en Henny Huiskamp (gemeente Enschede)
Show Notes Transcript

In deze aflevering gaan Lieke en Lot in gesprek met Dennis Laing van ontwikkelaar BPD en Henny Huiskamp van de gemeente Enschede over Cromhoffpark. Het is een gebied van 20 hectare waarbij het groen, het water en de oude gebouwen als uitgangspunten zijn genomen. Deze ‘verborgen parel’ in Enschede wordt weer toegankelijk gemaakt met voldoende oog voor de rijke geschiedenis van het gebied. 

00:00:00
Een gebied van 20 hectare ontwikkelen op zo’n manier dat er ruimte is voor wat er nu is, maar ook voor wat er was, de rijke geschiedenis en voor de toekomst een gebied om te wonen, te werken en vooral te ontspannen. En dat ook nog eens aan de rand van het centrum van Enschede. In deze uitzending van met stad en ziel gaan Lot en ik in gesprek met Dennis Laing van ontwikkelaar BPD en Henry Huiskamp van de gemeente Enschede. Zij nemen ons mee hoe ze deze verborgen parel toegankelijk maken en ze vertellen over het samen ontwikkelen van zo’n groot stedelijk gebied en hoe ze daar in het groen het water en de oude gebouwen als uitgangspunt nemen.

00:00:44
We gaan het vandaag hebben over het Cromhoffpark. Wat is dat voor plek? Het is een plek, en ook bij een grote plek. Wat wie mag ik daarvoor, Dennis misschien?

00:00:57
Ja, daar wil ik best iets over zeggen. Ik denk dat het een misschien een goede duiding is. Dat is een plek waar je wel de lusten en niet de lasten hebt van in de stad wonen, op een hele mooie, groene manier eigenlijk tegen de singel aan van Enschede, Enschede heeft een hele herkenbare singel en als je de singel over gaat, dan ben je ook ongeveer in de binnenstad. En dan ligt er eigenlijk nu meer dan 20 hectare, voor een groot deel ongerept terrein.

00:01:21
Zo, 20 hectare!

00:01:23
Ja, meer dan 20 hectare en dat is niet allemaal onbebouwd hé, d’r zitten ook wel gewoon functies op dit moment. Maar daar liggen nog heel veel kansen in dat terrein. Om eigenlijk van het ongerepte terrein waar vroeger fabrieken stonden, waar nog deels kantoren staan, waar ook gewoon een groot zorgcentrum zit, maar ook wel woningbouw op dit moment zit, om daar veel meer vanuit de gebieds aanpak van voor die 20 hectare te kijken. Naar hoe kunnen we dat echt een, nou ja een parel van die stad gaan maken? En ik denk dat heel veel mensen het Cromhoffpark nu op dit moment amper kennen, in ieder geval nooit zijn geweest, want je kan er ook eigenlijk amper in. Het is echt een verwilderd bos midden in de stad. Ja, waar vind je dat nog? Een stuk bos midden in de stad?

00:02:02
Het is dus niet een soort bos waar je denkt. Daar ga ik een stukje wandelen?

00:02:05
Nee, het is niet een aangeharkt parkje het is echt een ecologisch bos met ook nog rode lijst-soorten. Die je ook op andere plekken echt niet meer tegenkomt waar we dus ook heel veel rekening mee moeten houden in die gebiedsontwikkeling want wij gaan niet het bos kappen en daar woningbouw van maken. We gaan het bos eigenlijk als startpunt van die ontwikkeling nemen.

00:02:23
Kijk, dat is mooi, ja, ja, dus jij werkt bij BPD een ontwikkelaar en jullie zijn, hoe ben je dan? Hoe ben je bij dit project betrokken?

00:02:38
Ja, ik ben inderdaad ontwikkelingmanager bij BPD en we ontwikkelen in heel noordoost-Nederland vanuit de regio dit soort gebieden. Ook op landelijke schaal ik zit dan in. Vanuit Zwolle doe ik dit. We doen dit samen met Koopmans Koopmans is een bouwende, of ontwikkelende bouwer moet ik zeggen, we hebben ons verenigd in Cromhoffpark bv en samen met de gemeente maken we deze, deze visie en met heel veel andere partijen. Maar samen met de gemeente zijn we dan zeg maar even de kartrekker zou je kunnen zeggen: ja, hoe zijn we erbij gekomen? We hebben die positie. Een deel van die positie hebben we ooit gekocht. Destijds was dat nog in de gedachte van ja, misschien moet je dat plekje ontwikkelen, maar gaandeweg hebben we wel. Nou zijn we daar anders over na gaan denken. We gaan niet een plekje ontwikkelen en de gemeenten gaat een plekje ontwikkelen en weer iemand gaat een plekje ontwikkelen.

00:03:19
Niet alleen het stukje wat van jou is.

00:03:21
Nee precies, laten we de krachten bundelen laten we kijken of die hele 20 hectare op allerlei verschillende manieren he, want er zitten ook gewoon bijvoorbeeld een heel groot zorgcentrum in die voorlopig daar gewoon zorg verleend. En die hebben op dit moment wel heel andere dingen aan hun hoofd dan gebiedsontwikkeling maar er komt wel een soort perspectief ook voor zo’n club als die de toekomst anders wil gaan inrichten als het gaat om zorg, hoe zij dan op een goede manier kunnen aanhaken bij deze ontwikkeling. Dus dat is voor ons is dat echt een spel van verschillende snelheden verschillende partijen, andere agenda’s om die een beetje bij elkaar te brengen, en dat hoeft ook morgen allemaal niet af. Daar kunnen we echt nog heel veel tijd voor nemen.

00:03:56
Dat klinkt heel interessant en ook ingewikkeld. Hopelijk komen we er vandaag een heel eind mee om het te begrijpen of wat beter te begrijpen. Misschien, en Henry , jij bent van de gemeente, jullie doen ook mee.

00:04:09
Nou ja, we hebben daar bezit en we brengen die gronden gezamenlijke brengen we in om tot een gezamenlijke ontwikkeling te komen. Ik denk dat het goed is om nog iets meer te vertellen over die locatie, want Enschede heeft natuurlijk een fantastisch textielverleden er zijn ook verschillende plekken in die stad, echt in de stad, dus rondom die singel nog die voor herontwikkelingen in aanmerking komen en dat is eigenlijk een geweldige kans om ook die stad, zal ik maar zeggen, weer nieuwe woon en werkmilieus om daar nieuwe woon en werkmilieus aan toe te voegen. Eigenlijk zijn dat, ja, nu vooral toch wat verlaten plekken, ja, en die verdienen eigenlijk een nieuwe kans en nieuwe toekomst. Dit is er één, Cromhoffpark is er één, maar zo zijn er nog wel meer. En eigenlijk is bijvoorbeeld Rigtersbleek is ook zo’n plek in de stad en je zou eigenlijk de performance factory als ook een cluster zou je ook als zodanig kunnen beschouwen en die satellieten zal ik maar zeggen, rondom die binnenstad, die maakt die stad ook een stuk completer die hebben nog de potentie om nou ook echt naar de toekomst toe nieuwe plekken te zijn, waardoor ja voor de bewoners zelf, maar ook voor de mensen daaromheen om daar naartoe te gaan, om daar te verblijven, om daar mensen te ontmoeten, dus die meerwaarde van het herontwikkelen van dit soort plekken. Ja, die is enorm groot en een kans echt voor de stad, ook om het talent aan de stad te blijven binden, want dat is een belangrijk uitgangspunt van de gemeente. Ja, ik ben overigens stedenbouwkundige.

00:05:34
Stedenbouwkundige ja en met een heel warm hart voor het toevoegen van deze meerwaarde of niet.

00:05:39
Ja, ik heb een nou, laat ik zo zeggen dat ik heb het geluk om al bijna 20 jaar in het vak te zitten en met heel veel herstructurering te maken te hebben, dus het hergebruik van oude panden, plekken. Ik heb ook heel veel herstructurering gedaan in naoorlogse woonwijken en het mooie daarvan vind ik altijd dat je op zoek gaat naar de ziel van zo’n plek, dat je kijkt van: goh, wat is nou, wat is er nou gebeurd? Het is nooit een onbeschreven blad, hé, je hebt altijd een heel verleden. Wat daar ook voor Cromhoffpark geldt dat zeker met een oud erf, eigenlijk een oud buiten wat daar was. Vervolgens maakt die stad een enorme industrialisering door, komen de spoorlijnen en dan zie je dat nou belangrijke fabriekseigenaren die terreinen opkopen en vervolgens daar echt een doorontwikkeling in laten plaatsvinden. Eigenlijk is dat een tweede laag. En vervolgens, ja, zie je dat, nou ja, komt door de Tweede Wereldoorlog, maar ook de neergang van de textiel industrie, dat daar dan gewoon weer plek komt voor nieuwe bedrijvigheid, krijg het weer een nieuwe invulling en later komt er onderwijs bij en een stukje zorg. Maar je ziet dat dat ja, dat hele gebied eigenlijk een soort van doorlopende doorontwikkeling maakt. En ik denk dat wij maken nu een plan voor een volgende stap. Maar dat is eigenlijk ook weer een stap in een volgende doorontwikkeling ik geloof dat er daarna weer dingen gaan gebeuren.

00:06:53
En je neemt je wat er allemaal is gebeurd, neem je ook mee?

00:06:57
Ja, die gelaagdheid die is nog gewoon zichtbaar. Hé, als je goed kijkt, maar dat vraagt dus wel heel goed kijken, dan zie je gewoon nog oude sporen, structuren in het gebied. Je ziet natuurlijk nog relicten van oude fabrieksdelen of misschien wel panden. Je ziet ook mooie kantoren nog staan. Dus als je goed kijkt, zie je ook de potentie en los daarvan natuurlijk een prachtig. Nou, dat vertelde Dennis al een prachtig groen middengebied met een geweldige kwaliteit, maar je rijdt er nu omheen, hé, je ziet het niet, je ziet op afstand wel een paar bomen staan, maar je komt er niet. En nou, er ligt nu een geweldige kans om er ook te komen om er ook gebruik van te maken.

00:07:35
Ja, ik zie met jouw verhaal Lot, die wordt helemaal helemaal blij.

00:07:41
Dit is natuurlijk glunderen inderdaad, nou ja, met name omdat die ziel van zo’n gebied, ik bedoel dat omarmen wij ook altijd, is dat is wel de kern waarop je een gebied ook echt maakt, zeg maar, in plaats van de saus die je er later overheen gooit. Maar ik ben wel benieuwd om ook straks te weten van: hoe hebben dan die ziel ook zichtbaar? Kijk, want als stedenbouwkundige zie je andere dingen, natuurlijk dan ook straks bewoners. Maar hoe maak je dat dan echt tastbaar en voelbaal in dat gebied straks, die ziel?

00:08:12
Ja, zo, grote vraag he. Hoe gaan we dat nou? Ik denk op verschillende manieren, want hoe zijn we er achter gekomen? We hebben wel een aantal dingen gewoon de afgelopen jaren ontdekt door er gewoon mee aan de slag te zijn. He, dus dat is verdiepen en graven in het verleden, en dan kom je op de dingen die Henry net ook aangaf hé daar stond vroeger een blekerij en nou die structuren, die als voorbijganger zie je die niet, maar die kan je. Als je heel goed naar kijkt, hé, kan je die weer gewoon terugvinden, maar door er gewoon wel ook gewoon met z’n allen doorheen te gaan, een dag ervoor uit te trekken, kwamen we d’r achterheen van wat is dit? Dit is? Vanaf de kaart leek het een bijna een soort van parkje van vroeger, maar het is gewoon een bos met ontzettend veel kwaliteiten en dat hebben nergens in de stad. Dus we gaan niet iets proberen te maken wat het niet is geweest. We gaan omarmen wat we hebben en we gaan daarop door. En zo zijn we ook gaan nadenken. Volgens mij is dat ik een beetje jouw werk, he van wat zijn nou dan de echte waardes die je hier wil omarmen toen kwamen we ook op dingen als ontladen ontmoeten. Moet ik die derde even nadenken om na de ontmoeten?

00:09:07
Met een o waarschijnlijk.

00:09:08
Waarschijnlijk was dat dan opladen, even weer tijdje geleden. Maar ook als een soort van tegenbeweging tegen alles, die versnelling in de maatschappij en alles maar meer en vierentwintiguurs economie, en ja, waar is dan de plek nog voor voor rust, genieten, ontspannen, zo dicht in de stad, waar dat nog kan, hé dus dat zijn wel uitgangspunten geweest voor ons om daarmee aan de slag te gaan, past ook heel erg bij de Twentse roots. He toen maar even gewoon, doe je gek genoeg, hé, laat we niet gelijk alles in een soort van zesde versnelling zetten, dat in combinatie met ook gewoon het oude vastgoed, wat er nog wel staat. He, de oude fabrieken, maar ook hier werd ook jarenlang de Tubantia twentse courant gedrukt. He dus, de oude drukkerij staat er ook nog gewoon, he ik bedoel de machines niet meer, maar wel de gebouwen. En dat heeft voor ons weer een aanleiding gegeven om na te denken. Oké, is dat dan niet een heel interessante plek om die opnieuw te programmeren in plaats van te slopen en nieuwbouwen? Dus dan kom je op een soort programma achtige aanpak en daar horen ook bepaalde doelgroepen bij. En voelt zich de gemiddelde vinex bewoner misschien wat minder toe aangetrokken. Maar daar bouwen we ook heel veel voor. Maar daar voelt zich een stadsbewoner wel erg toe aangetrokken, die misschien niet in een appartementje met een balkonnetje wil zitten, maar wel dichtbij die stad. Gebruik maken van die voorzieningen en je achtertuin is dan niet je eigen achtertuin. Maar dat is dat bos, hé, dus dat idee van hoe kan je nou op die plek zo dichtbij de stad nieuwe voorzieningen toevoegen die Enschede nog niet heeft, in combinatie met die rust, ruimte, groen en dat op een hele goede manier verbinden? Dat hopen we straks eigenlijk terug te kunnen laten zien aan iedereen die hier straks gaat wonen en werken. En dat betekent eigenlijk ook voor een groot deel gewoon dat de poorten, die nu nog voor een deel gesloten zijn, staan echt gewoon hekken om het terrein, die gaan. Het wordt het. Ik hoop dat het eigenlijk straks voor iedereen die er straks net zo’n ontdekking wordt als dat het voor ons was.

00:10:46
Mooi, ja, mooi hoor, en als ik dan, als ik zo het proces een beetje hoor, dan zijn dus eigenlijk begonnen door er gewoon naartoe te gaan en te voelen: of hoe, hoe moet ik dat voor me zien?

00:10:56
Ja, ja, waar het begint is altijd een beetje lastig, hé, want je hebt een positie gekocht dus, daar begint dat dan vaak wel mee. Gemeente positie, we hebben positie. Laten we elkaar eens opzoeken en dat was vijf of tien jaar geleden nog helemaal niet zo’n voorzelfsprekendheid hoor, want als je naar de oude stukken kijkt van de gemeente, dan zou je dat gewoon voor Tubantia deel een tender worden uitgeschreven dan mag je hopen dat daar kwaliteit een belangrijke rol in heeft. Maar de prijs, die wordt dan ook vaak heel belangrijk. En dan is het maar de vraag of je daar dan uiteindelijk iets maakt voor het hele gebied, of dat dan dat stukje goed wordt. En dan houden wij ons gebiedje en dan gaan wij aan de slag en dat voelde niet goed dat iedereen daar maar zijn eigen ding gaat zitten doen. En dan heeft er nog een ontwikkelaar een positie en die gaat dan ook iets doen. En volgens hebben we een optelling van van projectjes of van incidenten, zou je kunnen zeggen: nou, dat voelde niet goed, dus we zijn eigenlijk begonnen. Ik denk ergens rond 2017 met nadenken over ja, moeten we dit niet gewoon samen gaan oppakken, maar dat is ook niet in een middag geregeld. Hé even zeggen dat je samen dingen gaat oppakken. Dus dat geleidelijk aan is, denk ik, aan alle kanten het bewustzijn ingedaald dat hier een enorme kans ligt. En waar vind je dat nog? Heb ik al zo’n plek dicht in de stad? Hé, dat is niet ergens, nee het is echt in die stad om dat samen te kunnen oppakken. Met wij hebben een lange adem. Wij willen graag over gebiedsontwikkeling en over lange termijn meerwaarde nadenken en niet over snel bouwen en weer wegwezen gemeente heeft dat altijd, hé, want die kan nooit weglopen. Gemeenten he, dat zou je kunnen zeggen.

00:12:14
Dus je zou eigenlijk wel kunnen zeggen dat het bijna begint met dat je ervoor moet willen durven kiezen om op deze manier daarmee aan de slag te gaan.

00:12:24
Ja en dat past heel erg bij ons als partij, omdat we hebben ook gewoon de ruimte en de tijd om over dat soort lange trajecten na te denken. Dat is niet elke partij gegeven. Dat is geen dat is niet omdat dat minder of beter is of zo. Maar soms werkt dat gewoon niet zo binnen het bedrijf dat je over dat soort gemiddelde gebiedsontwikkeling duurt, gewoon tien tot vijftien jaar.

00:12:43
Hoe komt het dan dat jullie dat wel kunnen doen?

00:12:46
Dat is enerzijds omdat wij onderdeel zijn van de bank. He dus dat we ook minder of andere soorten rendements doelstellingen hebben. En onze rendements doelstellingen zijn niet alleen financiële rendements doelstellingen, dat gaat ook over maatschappelijk rendement, sociaal rendement, bijdragen aan de klimaatopgaves en dat is anders dan een partij die wellicht aandeelhouders heeft, die op een hele andere manier, zeg maar, naar z’n financieel rendement moet kijken. Dus dat geeft ons wat meer tijd en rust om over dit soort gebiedsopgaves na te denken. We kijken dus eigenlijk naar veel meer aspecten dan alleen naar de financiële, ja.

00:13:21
Misschien is het nog wel interessant om er iets aan toe te voegen, want Dennis is van BPD , BPD heeft een een deel, hé, een deel positie, zou je kunnen zeggen in het gebied. Er zijn ook andere partijen die nou in gezamenlijk vormen we dan zeg maar die visie voor Cromhoffpark. Het interessante daarvan is ook dat doordat je het wel in gezamenlijkheid ontwikkelt, hoeft dat niet te betekenen dat het allemaal hetzelfde wordt. We denken ook dat er echt verschillende sferen kunnen ontstaan, verschillende buurtschappen maar dat daar ongeloof belangrijk is, dat dat groen en het landschap de grote verbindende schakel is tussen die verschillende gebieden. Dus dat er goede structuren ontstaan, dat je daar doorheen kan en dat dat echt de grote binnende kracht wordt van het gebied. Het interessante van die verschillende buurtjes of buurtschappen zoals je wilt, is ook dat we daarmee dus ook wel verschillende mensen kunnen aanspreken. En voor de eerste fase, waar Dennis en anderen ook voor aan de lat staan en wij ook als gemeente, dat is meer het industriële kwartier waar we dan gaan starten.

00:14:21
Ja, ja, ik vind het mooi denk ik als we straks even in die visie en daar even wat dieper induiken, want volgens mij valt daar ook nog een boel over te zeggen. Ik ben ook nog even benieuwd: hoe komt het dat jullie daar als gemeente zo dat doen jullie volgens mij niet overal, en dat doet natuurlijk ook niet elke gemeente. Hoe komt het dat het, dat dat ja, dat jullie hier zo instaan?

00:14:42
Ik denk wel dat je ook binnen gemeenteland wel echt een grote beweging ziet als het gaat over dat we van plot ontwikkeling echt naar gebiedsontwikkeling gaan. Je ziet toch dat er nou d’r zijn zoveel complexe zaken die bij elkaar komen, om het een beetje technisch te maken. Vaak gaat het ook over systemen, hé, dus hoe ontsluit je de boel? Dus een mobiliteitsvraagstuk je energievraagstuk het gaat ook over je klimaat en groen-blauwe doelstellingen, zou je kunnen zeggen. Die zijn vaak zo groot dat je eigenlijk wel een groter gebied zou moeten beschouwen om echt maar ook een plot te kunnen ontwikkelen. Dus er is volgens mij een groot besef, groeiend besef, ook binnen overheidsland dat je echt wel naar een gebiedsontwikkeling moet om die dingen te tackelen en om daar goede uitspraken over te doen, zodat je ook kleinere gebieden binnen zo’n gebiedsontwikkeling echt goed tot ontwikkeling kan brengen. En daarbij is dat denk ik sowieso wel verstandig om iets breder te kijken en ook te kijken naar in wat voor omgeving zit ik nu, welke maatschappelijke bewegingen zie ik? Hoe wil ik daarop anticiperen dus ik denk echt dat het oprecht en nou, het is ook een hele goede beweging om dat te doen, maar dat vraagt wel misschien ook bij de gemeente soms wel andere competenties en andere kwaliteiten.

00:15:53
En andere bestuurders misschien ook?

00:15:55
Ja, ja, ik denk dat het klopt, politiek moet daar zeker in mee, maar ik zie daar wel echt een hele positieve ontwikkeling. Onze wethouder is ook buitengewoon enthousiast over dit plan en ook over het proces en hoe we dat met elkaar doorlopen en ook met omwonende en partijen die hier een belang bij hebben. Dus ik denk echt oprecht dat we tot op heden echt een mooi proces aan het doorlopen zijn.

00:16:19
Mooi, ja.

00:16:21
Dat is misschien inderdaad ik vind het fascinerend en intrigerend wat je zegt over hé, dat bos dat wordt straks echt het fundament, van het hele geheel. Dat is ook echt iets wat je behouden wil. Hoe koesteren jullie dat? Want je ziet vaak dat dan gaan stedenbouwkundigen en dan gaan architecten aan de slag. Begin je straks met een landschapsarchitect bijvoorbeeld in je hele visie ontwikkelen? Hoe pak je dat aan?

00:16:43
We hebben al een partij aan boord wil, of de city. Die hebben we het eigenlijk heel makkelijk gemaakt en dat zegt hij zelf ook. Ik heb gewoon een hele lui plan gemaakt, want ik heb dus eerst gekeken van wat is nou heel belangrijk dat is dat bos. Op dit moment wordt er nog ontzettend veel water weg gepompt uit het gebied, omdat het geen laag gebied is en dat ligt een beetje op een, ja, hoe heet dat ook? Een rug van een watergang he, dus dat wordt allemaal weggepompt en eigenlijk, nou, ja, ik maak het nu heel simpel. Maar als je de pomp uitzet vernat gewoon een deel van het gebied en je hebt het bos, en eigenlijk hebben we gezegd: dat is eigenlijk gewoon belangrijk om dat als uitgangspunt te nemen. We gaan niet allerlei ingewikkelde constructies bedenken en pompen en gemalen om al dat water weg te krijgen. Als je nou accepteert dat dat de natuur is, dan is dat zeg maar even je mal. Waar je niet kan bouwen, dan heb je nog je contramal en daar kan je wel bouwen. Dus we hebben het echt de de stedenbouwer in deze zin. Hij zegt ook: ik heb gewoon een lui plan gemaakt, ik heb gewoon de pomp uitgezet en ik heb het bos geaccepteerd en voor de rest ben ik ga nadenken over wat je dan nog kan toevoegen. Maar dat is wel een andere mindset als dat je inderdaad zegt: ik ga dat allemaal net doen alsof het gewoon een blanko vel is en ik begin opnieuw, dus het accepteren dat dat de situatie is. Ik maak het nu heel simpel, hoor in die paar zinnen die ik net vertelde. Dat zorgt er wel voor dat je daarmee voor een groot deel die structuur van je plan wel te pakken hebt, ja.

00:17:57
Ja, ja, het grappig is dat sluit dus heel erg aan bij wat ik net zei over dat klimaat. We geven dus ook letterlijk meer ruimte aan dat groen en aan dat water. Dus dat betekent dat je eigenlijk, als je kijkt naar de hoevele bebouwing die er nu staat, misschien dat we op onderdelen zelfs wel teruggaan en juist het groen daar meer ruimte geven. En dat kun je alleen maar doen door op gebiedsniveau naar zo’n opgave te kijken.

00:18:17
Ja, zouden jullie ons misschien eens wat mee kunnen nemen? Door het plan heen, ik bedoel de basis van groen en water. Dat nou heb je al een soort van onderlegger en wat kunnen we ons nog meer voorstellen?

00:18:32
Nou, ik vertelde al even dat zeg maar het erfgoed is ook een inspiratiebron voor voor ons geworden, dus je hebt inderdaad die groenblauwe laag, maar daar hebben we het nu over gehad, hé, dat bepaald de structuur van het gebied. Daarnaast hebben we gewoon hele interessante panden met hele oude structuren, die ook nog een keer hartstikke mooi inpasbaar zijn. Voor nieuwe functies. Die we gaan inzetten, betekent niet dat we een soort monumenten gaan maken. Willen ze wel echt inzetten voor gebruik hé dus iets waar je niks mee kan? Ja, dat is misschien voor cultuurhistorischie hardstikke interessant, maar je moet er ook wel een functie aan kunnen geven voor de toekomst. Anders is het eigenlijk ook niet haalbaar. He, dat gaat niemand zich daar druk over maken. Iemand moet zich ook eigenaar gaan voelen straks van zo’n nieuwe functie. Wij denken dat we daar mooie oplossingen voor hebben.

00:19:07
Dat is ook wel mooi wat ik je nu hoor zeggen, als je zorgt dat iets ouds een nieuwe functie kan krijgen, dan borg je eigenlijk dat het oude kan blijven bestaan.

00:19:17
Ja, ik denk dat het bijna voorwaarde is, want als je het alleen maar behoudt omdat je het zeg maar het cultuurhistorisch of het gebouw aanzich zo interessant vindt, maar daar gaat zich niemand over ontfermen mooi voorbeeld. Ik heb hiervoor lang gewerkt in Deventer daar staat de zwarte silo hé, dat is bekend fenomeen in Deventer. Dat ding kan je laten staan, maar als dat nooit iets gebeurt, dan dat zag je ook gebeuren. Dat zakt gewoon een keer door z’n hoeven heen, totdat er een nieuw functie aan wordt gegeven, partijen ermee aan de slag gaan, restaurant ook vanalles is daarin gekomen. Dat is cruciaal! Daarnaast de grijze silo uiteindelijk zijn daar bewoners in gaan wonen. Dus maar als je dat allemaal niet hebt, dan heeft het behouden van die gebouwen heeft gewoon veel minder waarde. En ik denk dat we dus we gaan hier ook veel slopen overigens in het gebied hoor, alles waarvan we zeggen: ja, maar dat kan je gewoon niet herbestemmen of transformeren dat gaat weg en dan blijven er een paar parels over. En dat zijn dus het oude Tubantia kantoor, dat is de drukpers hal, dat zijn de janings hallen waar vroeger met de textiel werd gemaakt. En we gaan op zoek naar ja, wat is nou precies belangrijk daarvan, wat niet? En hoe ga je dat op een nieuwe manier een nieuw leven geven? En dat is eigenlijk een nieuw leven geven Inderdaad, dus dat is een belangrijke laag en voor de rest hebben we het nog niet over gehad wat voor ons heel belangrijk is. De voor Enschede is het behouden en het weer terughalen vasthouden, aantrekken van talent gewoon een enorme opgave. We hebben tuurlijk universiteit, we hebben saxion we hebben allerlei grote instellingen, maar dat loopt na de studie ook allemaal de stad weer uit, he. Ik geloof dat meer dan 85 procent van de studenten Enschede en Twente dus ook weer verlaat. Opzich is daar niet zoveel mis mee om die wereld eens even te verkennen als hier gestudeerd hebt. Maar dat is ook wel prettig dat je een deel van waar je in geinvesteerd hebt, ook gewoon zich thuis gaat voelen in die stad. En dat was wel de analyse die hieraan vooraf ging is dat we zeiden: ja, maar Enschede is ook wel een beetje een sub urbane stad en de vraag is even of de aantrekkelijke woon of leefgebieden zijn voor die doelgroepen. Wel geconstateerd dat dat beperkt is en dat we daar op zoek naar moeten. Van wat zijn dan de woonwensen de leefwensen en wat wil je die mensen dan bieden? En dat is wel een echt wel een belangrijk thema voor kromhof om te gaan kijken: hoe kunnen we nou een plek bieden om zo’n doelgroep echt nou ook vast te kunnen houden in zo’n stad?

00:21:23
Ja en Henry jij had het net al even over verschillende community’s dat heeft vast hiermee te maken?

00:21:28
Ja, ja, het grappige is de titel is Back to Basics hé, dus terug naar je roots of terug naar nou misschien wel de essentie van het bestaan, zou je kunnen zeggen. Interessant is dat je eigenlijk een omgeving ziet met enorme dynamiek. Zuiden, val, de singel die heel nou goed gebruikt wordt, ook heel hectisch is soms en dan heb je eigenlijk, ga je het gebied in en eigenlijk zoek je dan steeds meer de verstilling op en we hebben gezien dat ook tijdens corona hé, we zitten er nog midden in helaas dat het groen in je directe omgeving dan ongelooflijk belangrijk wordt en ik denk dat we het dat we nu een plan of een concept moet ik ook eigenlijk zeggen hebben, waarbij we juist die drukte aan de randen proberen af te vangen. Dus dat betekent ook letterlijk dat we die auto zo snel mogelijk proberen op te lossen en dat je eigenlijk dan verder te voet of met de fiets gaat, bij je woning komt en dan eigenlijk grenst aan de natuur.

00:22:22
Of terwijl dus die auto’s die staan niet voor je deur?

00:22:24
Nee, dat is niet de intentie, nee, nee, we hebben daar verschillende oplossingen voor bedacht, hé in de verschillende buurtschappen voor zover dat al uitgekristalliseerd is. Maar we proberen dat zoveel mogelijk af te vangen en daarmee wordt het eigenlijk ook een ander soort leven. Hé, je vertraagt letterlijk tot je voordeur, zal ik maar zeggen: hé, je komt uit de hectiek van je werk of wat dan ook. Of je komt in de stad en je vertraagt letterlijk tot aan je voordeur en je komt thuis en dan kom je ook echt thuis. En het interessante is dat we daarin ook nog proberen een soort van gelaagdheid te vinden waarbij we zeggen: nou, je komt in het gebied. Zijn ook functies echt voor de stad? Hé, we willen kijken of we daar ook dingen kunnen organiseren of laten plaatsvinden die ook echt een stadsprogramma zouden kunnen zijn, bijvoorbeeld in één van die hallen van Tubantia de oude drukpers hal zou daarvoor bijvoorbeeld heel geschikt zijn, of misschien de buitenruimte daarbij. Maar we zoeken ook eigenlijk wel plekken waar je als bewoner in dat gebied elkaar kan ontmoeten. Third places noemen ze dat, hé met een mooi woord.

00:23:24
Is dat geen antropologische term? Volgens mij wel.

00:23:25
Ja, dat zou kunnen, maar ik vond het een mooie term.

00:23:28
Het is een hele mooie.

00:23:29
Ja, maar wat ik daar echt, daarmee bouw je wel een community dus het zijn zeg maar verschillende. Ja, hoe zeg je dat grootheden je wilt het echt wel een plek laten zijn, echt voor de stad ook, hé, je kan er doorheen je kan er dingen doen, maar je wil ook echt voor die bewoners nog een soort van extra laag aanbieden. En ik denk dat dat heel interessant is en dan vervolgens heb je ook, nou, binnen dat gebied een aantal buurtschappen die zich kunnen ontwikkelen.

00:23:56
En hoe onderscheiden die buurtschappen zich dan?

00:23:59
Nou, dat is grappig, Dennis zijn net al. We hebben natuurlijk een aantal gebouwen in dat gebied die we graag willen herbestemmen dus die zijn eigenlijk al min of meer voorwaardelijk. Hé, dus je zou kunnen zeggen: nou, dat is al een gegeven en daarbinnen ga je natuurlijk opzoek naar een goede transformatie van een goede functie, die dan ook toekomst bestendig is. Dat is eigenlijk de belangrijkste duurzaamheidsmaatregel die je kan nemen voor monumenten, dus je probeert op die manier zal ik maar zeggen, daar invulling aan te geven. Dat kan nou vrij uniek programma worden voor verschillende doelgroepen maar je hebt ook plekken waar we zeggen: nou, we maken misschien wel eilanden in dat groen, of meer clusters van woningen in een soort van ja, industriële context. Hé dus meer een soort van industrie achtige opzet bij een soort van fabriek, hé die dan ook weer leunt op een oude hal die daar staat, of dat je meer naar park wonen gaat, en op de langere-termijn ja, zien we ook wel want er zitten in dat gebied, ook zorgpartijen dat we misschien ook op zoek gaan naar nieuwe vormen van zorg of een andere manier van zorg en wonen, dat je die combinatie gaat zoeken, dat is allemaal nog niet zo uitgekristalliseerd maar dat, ja, je ziet dat dat gewoon die ruimte is er en die kansen zijn er en ik denk dat die voorwaarden scheppen. Wat doen we nou met dit plan, dat dat al een enorme belangrijke meerwaarde is.

00:25:11
Ik vind het ook wel interessant, want jullie noemden in het verhaal van. We wilden heel duidelijk kijken hoe je dat talent in die stad ook kan houden, wat denk ik voor heel veel steden op dit moment ook geldig is. Hoe hebben jullie dat aangepakt? Want je zegt heel mooi, inderdaad, daar zitten de verschillende lagen en de community bouwen. Hebben jullie onderzoek gedaan in wat studenten op deze manier willen? Of oud-studenten? Of ja, oud-talenten?

00:25:33
Op verschillende manieren gedaan met onze eigen research afdeling kijken we daarnaar op landelijke schaal, he, van wat zijn dan de woon, leef, wensen van bepaalde doelgroepen? Talent is niet alleen student, he? Nee, talent zien we wel breder in. Talent kan ook 50 plus zijn. Dat kan ook.

00:25:49
Oké, dus niet perse aan leeftijd gebonden? Mooi.

00:25:51
Nee, dat is iets anders dan een leeftijdscategorie ja, zo kijken wij ook niet naar doelgroepen, doelgroepen zijn ook niet een leeftijdscategorie, dat gaat veel meer over leefstijl als samen in de stad willen wonen. Dat betekent het gaat ook niet hoe dik je portemonnee is. Maar dat gaat over hoe je in het leven staat en dat vraagt iets van de leefomgeving en daar onder hang je dan weer verschillende doelgroepen maar we hebben d’r met onze eigen research naar gekeken maar we hebben er ook juist naar gekeken, vond ik een super interessant onderzoek, ook samen met de provincie en de gemeente, met de studenten van Saxion en de UT hé, dus die hebben onderzoek gedaan, gewoon onder de net afgestudeerden en de laatste jaar studenten over wat zijn nou de wensen die jij aan jouw toekomstige woonsituatie stelt dus uit dat soort invalshoeken hebben we die input wel proberen op te halen. Voor een deel moeten we het ook gewoon proberen en is het ook niet zo dat elke student een soort van vaste omleiden beeld heeft van hoe dat gaat. En dat is nou het aardige van dit gebied er ontstaat straks een ruimte voor voor vier, vijf 600 woningen. Dat weten we ook nog niet precies, maar dan gaan we op allerlei manieren. Gaan we daar proberen invulling aan te geven. Dus niet alleen maar de student die straks in zijn appartement wil wonen en de hele dag bezig is met de community achtige gedachte, maar je hebt ook gewoon de student die zegt: ja, maar zeker in de twentse, we willen gewoon een grondgebonden woning met een tuin en dat hele scala van verschillende producten. Die gaan we proberen hier aan te bieden. Dus het wordt een enorm divers aanbod wat hier gaat ontstaan.

00:27:17
Je zou kunnen zeggen er is wel een lijn die al die mensen met elkaar bindt.

00:27:24
Ja, ja, dat is nou ja, dat is vanuit het concept. He. We zeiden net al even ontladen ontmoeten ontspannen. Dat is wel beetje de dragers van het plan. Titel is ook Back To Basic, he, dus daar zit wel als jij de hele dag aan wil staan en vol door wil gaan en niet die rust, en dan is het misschien niet de plek waar jij heel graag zou willen wonen he, dus we zoeken wel bepaalde behoeftes die mensen hebben, dus die lijn zit wel in het plan en daar zijn we ook de producten op aan het aanpassen die daar bij horen. Maar ik vind het te, of, ja, het is niet een hokje waar je even een hekje omheen kan zetten van nou, jij wel en jij niet.

00:27:59
Nee, die hekken gaan juist weg te toch?

00:28:00
Daarom. Ja, die hekken gaan nogeens weg ook.

00:28:03
Ja, maar dat, ik vind dus wel interessant, die mensen, er is wel iets wat ze bindt, maar tegelijkertijd is er daardoor ook ruimte, voor allerlei verschillende…

00:28:12
Nou ja, het gebied is zo groot dat je kan zeggen: er ontstaat voor nou ja, voor elk wat wils is overdreven, maar er ontstaat wel ruimte om verschillende doelgroepen binnen een bepaalde manier van denken en leven te kunnen, huisvesting te kunnen bieden. Dat zit er wel achter.

00:28:27
En we hebben nu het groen en het blauw gehad, en we hebben de oude gebouwen gehad met een nieuwe invulling, en we hebben het over wonen gehad op heel veel verschillende manieren. Volgens mij zijn er dan nog wel wat smaken of niet waar het straks uit kan gaan bestaan?

00:28:43
Ja, wat eigenlijk wel het spannende is, hoe ga je met al het niet wonen om? Hé, dus dat wonen, dat hebben we denk ik wel redelijk voor de bril. Maar wat is dan precies die behoefte van die woongroep van die doelgroep, van die mensen die daar straks gaan wonen? En dat gaat over programma als cultuur, dat gaat over het werkprogramma gaan hier straks geen kantoren bouwen. Maar we gaan wel werkruimtes bouwen waar mensen kunnen werken. En dat is niet alleen maar achter een PC dat is ook gewoon de handen uit de mouwen werken. Dus al die verschillende, zou kunnen zeggen, een soort kwadrantjes gezegd, produceren, broeden, maar ook wat meer contant, of kantoor achtiger werken. Dat zit daar allemaal wel in en wij zijn heel erg aan het zoeken op welke plekken je dat dan kan doen, passend bij wat op dit moment de behoefte is. En nou ja, dat is wel een puzzel die we nu aan het leggen zijn met elkaar.

00:29:34
Misschien is het ook nog leuk, want hoe ga je dan daar daarna op weg? Hoe kom je daarachter?

00:29:41
Ja, ik denk ook een kwestie van testen en ik denk ook het gesprek gaan voeren, we staan denk ik juist nu op het punt om echt die doorontwikkeling ook echt te gaan maken. Ik denk dat je daarover het gesprek moet gaan voeren met de stad. Nou ja, daar hebben we misschien wel verschillende middelen voor om ook zal ik maar zeggen, dat duidelijk te maken met nieuwsbrieven noem maar op, hé, dus je kan dat op heel veel verschillende manieren doen. Ik denk zelf dat het wel interessant is om te zeggen dat wij wel een bepaald soort clustering zien als het gaat om die cultuur, om dat cultuurprogramma in combinatie met een stukje horeca waardoor je ook bijvoorbeeld een restaurant of iets dergelijks. Die bedrijvigheid die Dennis noemde, nou, die kun je misschien ook heel mooi koppelen aan zo’n restaurant functie, dat je dan daarmee ook een soort van een soort van portier hebt, die dan ook mensen kan ontvangen en dan he zo door kan lussen naar de verschillende bedrijven toe. Dus dat je echt zoekt naar synergie en verbindingen tussen die verschillende functies, en misschien ook woningbouw of op het woon niveau zelf, dat je daar zoekt naar, wat kun je doen om nou, dat wonen of dat werken aan huis misschien wel te stimuleren? Of zijn er misschien nog wel plekken, andere plekken waar je ook misschien nog wat kan werken of waar je misschien elkaar kan ontmoeten. Of je zoekt in ieder geval naar interactie. En ik moet eerlijk zeggen, we zijn wel aan het nou, voor de eerste fase zijn we daar misschien een stapje verder mee. Andere gebieden zijn echt nog wel. Nou maagdelijke zou je kunnen zeggen, we heben daar nog onvoldoende beeld bij, maar dat is echt een zoektocht. Dat is een gezamenlijke zoektocht en ik denk dat de. Door nu wel aan de voorkant deze insteek te kiezen, heb ik wel heel veel vertrouwen in de uitkomst. Dat dit is wel onze leidraad en hier staan we allemaal achter ontwikkelende partijen, de gemeente, de belangenorganisaties die we hebben gesproken dus ja, ik heb daar wel heel veel vertrouwen in dat dat goed gaat komen.

00:31:30
Ja, misschien om aan te vullen op Henry we staan ook op dat op dat punt. He, we zijn redelijk helder beeld over hoe we de komende jaren dat in in proces zien. Staan we ook wel op het punt om ook een kwartiermaker te gaan zoeken die ons daarmee gaat helpen. Ook een kwartiermaker die gewoon goed bekend is met Enschede en met wat er leeft en met welke wensen er vanuit de ondernemers en vanuit de culturele sector zijn. Dat zit ook niet allemaal in ons hoofd, hebben gelukkig ook heel veel steun van gekregen vanuit de provincies, hele forse subsidie ook wat was het eind vorig jaar toegekend vanuit de provincie aan deze ontwikkelingen. Die heeft ook heel erg te maken met juist die fase van hoe krijg je dit nou ook vanuit dat hele werk, culturele horeca-achtige programma, hoe krijg je dat dan aan de gang? Nou en daar zijn ook heel veel voorbeelden elders in het land van te vinden daar is wel een soort loket voor nodig, hé, dat gaat niet vanzelf. Het is niet zo dat als je een advertentie plaatst, dat het dan morgen goed gaat. Dus nou die kwartiermaker. Dat is nu de eerste stap die we eigenlijk ook willen gaan zetten, maar die wil je ook wel een kader meegeven van wat vinden wij dan passen bij dit gebied? Dus dat nou, dat is eigenlijk waar we middenin zitten nu.

00:32:33
Ja, ik denk dat dat een soort periode is van nou twee, drie jaar, hé waarin we echt dat gebied ook proberen te laden? Er zitten ook bewoners al in dit gebied, hé er zitten heel veel kunstenaars op dit moment al in verschillende hallen die geven ook al een soort van sfeer en een soort van reuring in het gebied. Ik denk dat het goed is dat daar nog dingen bij komen en dat we dat ook, zeg maar verbreden het is wat ze doen. Dat is, denk ik, voor, dat spreekt de ene groep aan en de andere groep niet, of wat minder. Dus het is goed, denk ik, om dat te verbreden zodat het ook echt van ons allemaal kan worden. Daar kan die kwartiermaker heel erg in helpen en ik denk dat het ook goed is dat we de komende jaren echt gaan gebruiken om het terrein echt open te zetten, om de verbindingen, soms is dat tijdelijk, maar in ieder geval de verbindingen alvast aan te leggen, zodat die.

00:33:18
Dat je er vast in kan?

00:33:19
Ja, dat je het kan ontdekken, dat je weet dat het er is. Ik denk dat nou heel veel Enschedeërs wel weten dat het is, maar er nog nooit zijn geweest, en daar liggen volgens mij enorme kansen. Als je daar doorheen kan en dat kan op een veilige manier en het is beheersbaar ja dan.

00:33:34
Kun je alvast wat wandelingen organiseren, een boswachter.

00:33:37
Ja, kun je met je hondje een rondje maken en nou misschien is er nog wel leuke event die dan daar tijdelijk is.

00:33:41
Paddestoelen workshop.

00:33:42
Ja, precies ja. Nee, maar goed, op die manier kun je natuurlijk zo’n gebied wel langzaam laden en ook echt meer betekenis geven. En dan gaat het leven en ik denk dat dat heel belangrijk is voor de volgende stap, als je het echt gaat ontwikkelen, want we moeten ook eerlijk zijn: de komende jaren gaan we natuurlijk ook nog het nodige weghalen want daar zitten ook heel veel panden die niet herbestemd gaan worden, dus dat moet nog gesloopt, hebben nog stukje sanering, dus we hebben nog wel wat dingen ook te doen en die combinatie met die kwartiermaker proberen we de komende jaren het gebied echt neer te zetten.

00:34:12
Maar dan echt met verschillende placemaking initiatieven voor die dan tijdelijk zijn of die dan ook weer kunnen blijven?

00:34:17
Nou, ik probeer dat woord altijd uit de weg te gaan. Omdat placemalking, ja dat kan op mij een interpretatie zijn maar dat heeft inderdaad heel erg snel iets van tijdelijks even.

00:34:24
Even een plekje maken?

00:34:25
Ja, even een groepje gebruiken die dan de boel een beetje opwarmt en dan komen wij er straks wel achteraan met onze woningen en ik zie dat hele wat we nu doen echt gewoon als de eerste fase van gebiedsontwikkeling en dat is dat kan tijdelijk zijn, want voor een deel geldt dat ook dat partijen of alleen maar met een lage huur of alleen maar op een korte termijn, dat willen doen. En dan is dat prima, he dus dat is ook niet verboden om tijdelijk iets te doen. Maar voordeel is dat ook gewoon de nieuwe groep die hier straks permanent zich wil gaan vestigen. Dat kan voor een werk, voor een cultureel, maar dat kan ook voor een woonprogramma zijn. Ik noemde net even dat voorbeeld van het havenkwartier in Deventer. Daar zijn heel veel mensen uiteindelijk gaan wonen omdat ze dat gebied hebben leren ontdekken in die eerste fase, die we dan misschien ergens placemaking noemen.

00:35:04
Nou, we noem gewoon fase één. Fase één ontwikkeling.

00:35:06
Dat is gewoon de start van je gebiedsontwikkeling en daar kan ook heel veel van blijven hangen en wat daarvan? Dat weten we nog niet precies.

00:35:13
Ja, je zou kunnen zeggen, het is een soort van ruwe briljant hé of diamant en die zijn we nu langzaam aan bijslijpen en alles wat we doen is wel gericht op uiteindelijk het einddoel wat je wil bereiken, dus het is elk stapje dat kan klein zijn of soms wat groter. Ja, dat moet wel bijdragen aan dat einddoel voor zover er een einddoel is, want ik denk dat het altijd een organische doorontwikkeling heeft, maar voor de ontwikkeling is dat denk ik wel een soort van einddoel te markeren.

00:35:36
Ja, ik hoor, want ik hoor je net zeggen van er moet nog wat gesloopt worden, dan moet er nog wat gesaneerd worden. Dan ondertussen ga je misschien ook al iets wat dingen uitproberen en dat kan overal dus overgaan over wonen, werken, misschien nog meer dingen?

00:35:52
Nou, de eerste initiatieven daar zijn we ook al mee in gesprekken en dat hele corona gebeuren, dat zorgt ervoor dat het allemaal niet van de grond is gekomen. Er waren gewoon partijen die ook geinteresseerd waren om hier de vrijdagmiddagborrel te organiseren van Enschede, is een fenomeen in Enschede en dat is niet met 20 man is met 1000 man die vrijdagmiddagborrel als het al niet veel meer is dus, en dat gebied leent zich heel erg mooi voor binnen, voor buiten. En dus dat soort initiatieven en die passen heel erg wel bij dat toekomstbeeld, he bedoel, grote houseparty zouden we hier niet als een festival toestaan, want dat heeft niks te maken met dat Back to Basic en dat opladen om te ontspannen. Maar de vrijdagmiddagborrel heeft natuurlijk enorm veel te maken, wel met dat soort thema’s dus die initiatieven daar zijn we eigenlijk al best lang mee in gesprek. Alleen ja, dat hoef ik hier niet uit te leggen, dat komt even lastig van de grond op dit moment.

00:36:34
Ja, ja, en dat is mooi, je gaat dus echt nu beginnen om mensen te laten ontdekken ja, wat dat gebied inhoudt, gewoon puur om het op de kaart te zetten. Wat is het voor gebied? En dan vanuit daar laten jullie mooie initiatieven ontstaan.

00:36:43
Ja, want we moeten denk ik niet vergeten dat de gemiddelde inwoner, bewoner nou heel moeilijk door zo’n gebied heen kan kijken. Die ziet dan oude gebouwen, die ziet dan misschien wat een beetje viezigheid of die denkt. Nou is niet de plek waar ik graag zou komen en die ziet nog niet de potentie van. Nou ja, dat vind ik het perspectief, dus je moet ze ook echt wel letterlijk wel meenemen in die beweging om in dat geloof te laten groeien.

00:37:07
Hoe mooi het kan worden?

00:37:09
Ja en misschien ik kan me ook voorstellen dat zo’n proces dat, dat misschien jullie ook nog kan verrassen met wat er dan ontstaat.

00:37:14
Nou zeker, ja.

00:37:16
Nou ja, dat vraagt ook enige robuustheid en flexibiliteit in het plan, hé, dus dat je inderdaad kan zeggen: het is een plan, misschien wel voor 10, voor 20 jaar, dat weet je ook nog niet precies, en de behoeftes van nu zijn niet de behoeftes van die over tien jaar. Als we tien jaar terugkijken dan zijn die ook echt anders dan nu. Dus we moeten wel zorgen dat we die flexibiliteit overeind houden en dat is wel prettig in de combinatie Cromhoffpark bv. Hé dus die partij die daar achterzit en de gemeente is dat je dat nou ja, dat zijn wel partijen die dat zeg maar met elkaar aankunnen om die flexibiliteit ook in te bouwen.

00:37:47
Interessant, je ziet eigenlijk een soort van raamwerk het groenblauwe raamwerk toch nog. Maar even past ook heel goed bij de groene ambitie, het groen ambitieplan van de gemeente Enschede, wat recent is vastgesteld, dat je dat gewoon koestert, dat je dat handhaaft en daarbinnen ontstaan gewoon velden. Die velden zijn relatief flexibel en daar kan, zeg maar, dat programma zich. Daar kan het programma straks een doorontwikkeling krijgen.

00:38:07
Ik vind wel interessant dat jullie inderdaad ook voor een bv hebben gekozen, dus en daar zitten meerdere ontwikkel partijen in of wie zitten daarin? Kun je daar iets over delen?

00:38:14
Dat zijn dan BPD en Koopmans he dus dat zijn de partijen die in Cromhoffpark bv zitten, dus we hebben ons verenigd. We zijn samen eigenaar van dat deel en we zijn nu met de gemeente aan het verkennen hoe we misschien weer samen met die gemeente, dus dan zit je met drie partijen en of dat weer een bv wordt, dat weten we allemaal nog niet precies, maar hoe je wel daar een goede basis onder kan leggen om als één club dit aan te pakken, en dan heb je het ongeveer over de helft van dat gebied van die 20 hectare.

00:38:39
En die andere partijen, die andere ontwikkelaars die daar zitten? Heb je dan daar een samenwerkingsverband met elkaar?

00:38:43
Dat zijn weer andere soortige samenwerkingsverbanden dus dat is niet perse, allemaal samen, je kan ook developing apart together en nou ja, je kent dat soort termen wel, er zit ook nog een partij Ten Brinke, maar er zit ook een scholengemeenschap ROC er zitten, Livio het grote zorgcentrum er zit domein als woningbouwcorporatie die daar nog 60, 70 woningen heeft. Ja, dat zijn niet allemaal partijen die in een ontwikkel bv gaan zitten met elkaar.

00:39:07
Maar zijn die dan wel verenigd? Of hebben jullie dan wel een samenwerkingsverband daarmee? Of hoe is dat georganiseerd?

00:39:12
Nou dat zijn, nee, daar is niet een stuk voor getekend, als je dat bedoelt met al die partijen.

00:39:16
Nee, maar dat kan ook anders.

00:39:18
Nee, maar we hebben wel de visie samen gemaakt en daar staan die partijen dus ook in. En dan heb je trekkers je hebt partners en je hebt powered by, zeg maar even hé, dus dat.

00:39:26
Zij zijn gewoon allemaal betroken?

00:39:27
Ja, ja, ja.

00:39:29
En want daar hebben we het dan in dit organische proces nog niet zijn we nog niet beland. Maar jullie gaan op een gegeven moment ook beginnen. Als de voorbereidingen klaar zijn, hoe gaat dat dan?

00:39:40
We zijn al begonnen. Ja volgens mij zijn we al begonnen.

00:39:44
Met bouwen ook, of met?

00:39:45
Nee, maar volgens mij is bouwen is maar één van de onderdelen die maken dat je uiteindelijk tot een plan komt. Je begint volgens mij nou, we hebben dus inderdaad eerste kleine dingen al gehad op het terrein. Ik vind eigenlijk dat de kunstenaars die er nu zitten in de tijdelijkheid eigenlijk ook al een start hebben gemaakt met dit terrein en duidelijk hebben gemaakt dat het meer is dan lege gebouwen, hé, die na het vertrek van bedrijven geen waarde mee hebben. Maar zij hebben aangetoond dat het dus daadwerkelijk wel nog steeds waarde kan hebben. En we zijn gewoon nu al gestart. Ik denk dat het, zeg maar met elkaar door leven en maken van zo’n visie is eigenlijk ook een stap. Ja, dus het zijn allemaal stappen, zal ik maar zeggen, die je maakt met elkaar.

00:40:22
Ja, misschien kies ik even de verkeerde woorden, want ik bedoelde niet te zeggen dat je niet…

00:40:26
Fysiek buiten, bedoel je?

00:40:27
Dat bedoel ik ja.

00:40:28
Zichtbaar.

00:40:29
Tastbaar.

00:40:30
Ja, want je begint ook niet. Je begint ook niet in één keer met alles daar doelde ik meer op.

00:40:34
Nee, maar kijk de gebiedsontwikkeling is gestart, hé en als het allemaal had gekund hadden we dat ook al gezien? He, dan hadden we de eerste vrijdagmiddagborrels al gehad en zoals we net al zeiden, dat is zowel een stad van de gebiedsontwikkeling net als dat de partijen die er nu al zitten en dingen doen, die ontwikkeling gestart zijn. Waarschijnlijk bedoel jij wat meer op de bouwontwikkeling van wanneer gaat dat dan? Maar er moeten nog wel wat dingen gebeuren, want dit is een visie en dan moet er nog wel vervolgens een bestemmingsplan en nou ja, het hele riedeltje moet wel eerst hebben plaatsgevonden voordat we hier kunnen gaan bouwen, en daarna zijn we denk ik een jaar of tien met elkaar aan het zeg maar aan het ontwikkelen in het gebied transformeren nieuw bouwen, dingen weghalen dingen toevoegen, openbare ruimte maken belangrijk ook hiervoor, en misschien moeten we daar wel mee beginnen in plaats van mee eindigen. Dat die plek er is waar mensen zich ook kunnen onmoeten en er dingen kunnen doen. Dus dat, ja, dat is niet morgen, dat duurt eventjes.

00:41:26
Dat is ook, ook dat is weer een heel organisch proces?

00:41:29
Nou, voor en deel is dat minder organisch voor een deel is dat gewoon wet en regelgeving waar je langsheen moet he. Dus je moet wel de stappen die daarvoor nodig zijn, volgen. Dat betekent ook dat we voor de gebiedsvisie hebben binnen wat mogelijk was geprobeerd zoveel mogelijk die participatie ook met omliggende buurt op te pakken, met webinars met digitale bijeenkomsten, met gesprekken. Dus daar is best wel heel veel positieve responds op gekomen. Maar dat zijn allemaal nog wel verre gezichten visies, stip aan de horizon en in de volgende fase komen natuurlijk op delen concretere plannen, hé, dus dat kan dat park wonen, zijn dat industrie kwartier, maar daar staan ook een paar woontorens in het gebied benoemd. Ja, en daar gaan ook weer participatieprocessen rondom plaatsvinden, maar ook de planologische processen voor een bestemmingsplan en een bouwvergunning. Dus dat is niet allemaal organisch dat is voor een deel is dat ook gewoon doen wat je moet doen en dat hele organische dat zit veel meer in, dat je met partijen in die tussentijd ook aan de slag wil, met programmeren van het gebied, dat, nee, of andersoortig programma.

00:42:26
Dat vind ik wel interessant als je kijkt naar die programmering. Hoe houden jullie rekening met de binnenstad van Enschede, want dit is natuurlijk net een stukje daarbuiten. Hoe? Hoe zie je die relatie tussen de programmering daar en de programmering die jullie voorstellen?

00:42:36
Ja, ik zie dat echt wel aanvullend. Ja, ja, dit wordt echt een totaal ander gebied dan de binnenstad. We gaan ook helemaal niet aan retail hier doen of en als de horeca komt, dan is dat echt ondersteunend of in ieder geval aanvullend op het werken. Dus dat is niet. Dat wordt geen grote concurrent van de binnenstad. Ik zie het wel als een condensatie plek zou je kunnen zeggen voor de aansluitende wijken, waardoor je zal ik maar zeggen, nog aan dat je als inwoner van Enschede gewoon alternatieven hebt om naartoe te gaan. Het maakt een stad gewoon interessanter. Dit is echt een andere plek. Ik noemded daarnet dat rijtje van Roombeek en van Cromhoffpark en Rigtersbleek en bevolkings factory maar die worden echt. Die zijn echt totaal verschillend van elkaar en ik denk dat juist die diversiteit, dat je daarop blijft sturen en dat je op die he, dat dat aanvullend is op elkaar. Ja, dat is denk ik het erg belangrijk, maar dat wordt geen concurrent van de binnenstad.

00:43:29
Nee, dus dat maakt de stad completer?

00:43:30
Ja.

00:43:31
Ja, en wat nou? Als ik alvast ergens een kijkje wil gaan nemen, is dat nu wat? Wat kan ik dan gaan doen, waar kan?

00:43:40
Ja, ja, je kan voor een deel kan je gewoon het terrein op, hé, dus je kan je auto op de oude parkeerplaats van Tubantia kantoor zetten en je kan je rondje lopen. Ik zou wel laarzen aandoen en een kapmes meenemen dan.

00:43:49
Kapmes zelfs?

00:43:52
Klinkt aantrekkelijk dit.

00:43:52
Nee, nee, maar het bos is echt wel een bos.

00:43:56
Wordt niet onderhouden?

00:43:57
Nee, wordt niet onderhouden. Nee, het is nee, nee, het is voor een deel verwilderd. Er zijn ook allerlei watertechnische maatregelen allemaal getroffen maar ik zou het je zeker aanraden maar dan wel even in, niet in je zondagse kleren, nee.

00:44:08
Nou Lieke, daar gaan we volgende week.

00:44:10
Ja, een soort van expeditie, maar het is wel heel grappig want als je daar doorheen loopt, dan ontdek je toch iedere keer weer nieuwe dingen. Blijkbaar zijn van de oude bleekvelden he, dan hebben we het over de begin negentiende eeuw. Daar was een bleek veld, daar zitten nog restanten van in het bos. Dus als je goed kijkt en ook van het buiten, wat daar heeft gestaan of een boerderij, daar zijn ook nog restanten van zichtbaar. Dat is wel grotendeels gesloopt, maar het is hier het echt wel een soort van. Je gaat op expeditie op ontdekkingstocht en je, ja, ja, kom je fragmenten van oude fabrieks delen tegen, of nou ja, het is echt wel interessant, het is heel bijzonder.

00:44:41
Ja, ja, hebben jullie ook mensen gesproken die daar vroeger gewerkt hebben?

00:44:45
Nee, ik niet, nee, ik ook niet. Nou, de beheerder van het gebouw, die werkt er al in de tijd van Tubantia al afgelopen 30 jaar ongeveer, maar dat is niet uit de textiel tijd, die hebben we niet gesproken.

00:44:57
Dus als die nu luisteren, dan mogen ze zich nog even melden bij jullie?

00:45:00
Ja, dat is wel hartstikke leuk natuurlijk, want ja, nou ja, net zoals Henry zei, we zijn bijvoorbeeld ook in het afgelopen jaren ook gewoon echt wel dingen gaan ontdekken. Als hele oude muren nog wel als je aan het slopen komt, kom je ook vaak hele nieuwe dingen tegen. Dus er zijn al veel weggehaald waar we door oude muren tegen zijn gekomen, uit de oude textiel tijd waarvan je zegt: ja, daar gaan we nog wel eventjes over nadenken voor we dat weg gaan halen, want daar kunnen we misschien nog wel weer een nieuwe functie aangeven. Dus inderdaad, oude verhalen, die gaan ons enorm helpen om dit gebied ook gewoon meer te laten leven.

00:45:28
En om die ziel te koesteren waar we het over hadden.

00:45:30
Ja, ik denk ook wel dat kijk die hele textiel industrie in Enschede met de teloorgang en ik bedoel, je hebt de hele negatieve verhalen rondom de textiel. Hé, dat heeft echt die stad pijn gedaan, hé, dat uiteindelijk zeg maar niet meer goed ging. Maar je ziet nu wel dat die plekken, ja, die bieden nu gewoon extra kansen. En ook dat dat oude historische decor, ja, dat geeft gewoon zoveel sfeer en zoveel identiteit, en dat helpt gewoon die gebiedsontwikkeling en ik denk dat dat wordt, zeg maar wel gewoon steeds meer omarmd, ook in Enschede. Ja, ik zie daar gewoon grote kansen en daar zijn prachtige voorbeelden al van herbestemde fabrieken en plekken in de stad. Hé, dus mensen zien dat inmiddels ook en kunnen dat dan ook beter begrijpen.

00:46:11
En is wat er nu de komende jaren allemaal gaat gebeuren? Is dat ook nog ergens te volgen?

00:46:18
Ja, op de website van de gemeente, dus als je, ik weet niet de url precies uit mijn hoofd, maar als je gemeente Enschede intoets en Cromhoff, dan kom je vanzelf bij de website staan ook de plannen op die we gemaakt hebben dus de visies. En ook de meeste gestelde vragen en dat soort dingen dus daar staat te volgen.

00:46:36
Dat klinkt mij niet heel aantrekkelijk in de oren.

00:46:38
Nou, nee, maar dat is wel even bewust. We hebben daar nog niet zo vreselijk veel aandacht aan besteed, want het zit ook nog wel gewoon in de fase dat we die hele nou wat we dan net met het vervelende woord placemaking noemde. Uiteindelijk willen we daar wel gewoon een eigen plek aan geven, maar dit is even voorlopig is dit, zeg maar de plek waar de informatie ontsloten wordt.

00:46:54
Ja, want als ik dit hoor, dan denk ik: er worden nu al zoveel verhalen verteld, dan kan je gewoon echt wel een heel…

00:47:00
Ja, zijn we ook mee bezig. We zijn dus ook met een partij aan de slag, hebben we net gecontracteerd die ons daarmee gaat helpen om dit allemaal op te gaan zetten. In combinatie met die kwartier maken, maar we wilden ze ook niet het gras voor de voeten wegmaai door alles al bedacht te hebben. Dat gaan we nu zeker opstarten.

00:47:14
Ja, die lijst zal gewoon uitgebreid worden. Ik bedoel, die site van de gemeente is natuurlijk dat is echt om het pure, het formele wettelijke ook echt over te dragen maken. Nee, daar komt echt wel iets anders.

00:47:25
Ja, zeker, als jullie ook jongeren willen bereiken, dan is het leuk om…

00:47:28
Ja, die zoeken meestal niet op de gemeente site.

00:47:29
Nee, meestal niet he?

00:47:30
Nee, dan moeten er foto’s bij en filmpjes. Ja, nou, ik ben heel benieuwd hoe dit verder gaat. Het klinkt heel interessant en ik ga jullie volgen, hopelijk op andere kanalen dan bij de website van de gemeente. Dank voor het meenemen in jullie avontuur.

00:47:42
Graag gedaan.

00:47:42
Dank je wel.